Evrenin En Tehlikeli Varlıklarından Nötron Yıldızı Nedir?
Nötron yıldızı, yıldızlarının yaşamlarının bitmesine yakın oluşan bir evredir. Genelde devasa bir yıldızların patlamasıyla oluşan süpernovaların sonucunda Nötron yıldızları ya da Kara delikler oluşur.
Nötron yıldızlarından önce süpernovaları bilmek gerekir. Süpernovalara neden olan şey ise, yıldızların düzenlilik içinde sürüp gitmesini sağlayan nükleer füzyon yakıtının bitmesidir. Yıldızların içerisindeki belli miktardaki maddeyle birlikte kesintisiz bir biçimde süren nükleer füzyon olayı hem element üretir hem de kütleçekiminin etkisi altında kalan yıldızın kendi üzerine çökmesine ( bir nevi kendini sindirmesi ) engel olur. Milyarlarca yıl belki de daha fazla yıl sonra yıldızın yakıtı biter ve yıldızın kütlesine orantılı olarak devasa bir patlama gerçekleşebilir. Bu olayı süpernova olarak adlandırırız.
Nötron yıldızı oluşmasını mümkün kılan yıldızlar ise genellikle Güneşten 10-25 kat büyüklüğe varabilen yıldızlardır. Evrendeki Çekim kuvveti gücüne göre kara deliklerden hemen sonra gelmektedir. Sadece 20 kilometrelik ( Uzaya göre çok küçük bir birimdir. ) çapa sahip bir nötron yıldızı, Dünya’nın yaklaşık olarak 500.000 katına varan miktarda kütle sığdırabilir. Yani bir nötron yıldızının içine 1.5 – 2 tane güneş kütlesi sıkıştırılabilir. Böyle söyleyince bize sanki çok fazla değilmiş gibi gelmesi gayet normal ama güneşin hacmi ile nötron yıldızının hacmini karşılaştırınca insan şaşırmıyor değil. Buradan da yola çıkarak şunu söylememiz yanlış olmaz; Nötron yıldızları bildiğimiz evrendeki en fazla yoğunluğa sahip olan maddelerden biridir.
Aynı zamanda Nötron yıldızlarının kendi etrafında dönme hızı çok büyüktür. Bunun sebebi ise açısal momentumun koronumu yasasıdır. Kütlenin fazla ve çapının küçük olmaları dönme hızını arttırıyor. Bilinen nötron yıldızları içerisindeki kendi etrafında dönme hızı en büyük olan PSR J1748-2446ad isimli yıldızdır ve her bir saniyede kendi etrafında yaklaşık olarak 716 defa döner.
Pulsarlar ve Magnetarlar
Işık hızının yaklaşık olarak %25 hızıyla dönen nötron yıldızları bu dönüşlerinin sırasında manyetik kutuplarından adete madde fışkırtır ve yıldızla birlikte güçlü manyetik alanı da dönmeye devam eder. Akabinde de yüksek miktarlarda gama ışınları saçılır. Özetle bu şekilde dönen nötron yıldızlarını pulsar olarak adlandırırız.
Magnetarlar ile ilgili kesin bilinenler henüz az ama onların da Pulsarlar gibi, süpernova patlaması sonucu oluşan nötron yıldızları olduğu düşünülüyor. Magnetarlar evrendeki en tehlikeli şeylerden biridir. Dinamo mekanizması etkisine sahip olduğu konusunda bir teori bulunuyor.
Not: Bu yazımda Pulsarlar ve Magnetarları kısa tutmaya özen gösterdim çünkü detaylı olarak bir diğer yazımda açıklayacağım.
👏
YanıtlaSil